"ESB og Evru-svæðið innan þess er afar illa búið undir kreppu" (HG 1.nóv. 2008)

Hvað verður um myntbandalag ESB? Af heimasíðu minni 1. nóvember 2008Þær hremmingar sem nú ganga yfir efnahagskerfi veraldar eiga eftir að hafa djúpstæð áhrif og innan tíðar getur blasað við gjörbreytt landslag í viðskiptum og alþjóðamálum. Það á m.a. við um forsendur hnattvæðingarinnar og ríkjasamsteypur eins og Evrópusambandið. ESB og Evru-svæðið innan þess er afar illa búið undir þá kreppu sem nú ristir æ dýpra í efnahagslíf heimsins. Þýskaland, sem ásamt Frakklandi er burðarás í Evru-myntbandalaginu, er sem vöruútflytjandi afar viðkvæmt fyrir samdrætti. Þótt Evru-löndin séu ekki skuldsettari á heildina litið en Bandaríkin hefur hagvöxtur þar verið langtum minni og aldurssamsetning önnur og óhagstæðari líkt og hið sama á einnig við um Japan. Að auki er atvinnuleysi innan ESB þegar gífurlegt vandamál, um 70% meira en í Japan og tvöfalt meira en verið hefur í Bandaríkjunum. Efnahagsvöxturinn sem átti að fylgja innri markaðnum hefur látið á sér standa og ESB er þannig afar illa undir frekari samdrátt búið. Leiðandi ríki á Evrusvæðinu hafa að undanförnu brotið meginreglur Maastricht-sáttmálans um ríkisfjármál, skuldsetningu og efnahagslegan stöðugleika. Aðsteðjandi kreppa getur því fyrr en varir sett myntbandalagið í uppnám. Kjarninn í hertum áróðri hérlendis fyrir að Ísland sæki um aðild að ESB hvílir þannig á ótraustum grunni, svo ekki sé litið til annarra þátta sem mæla gegn aðild. Heilvita menn ættu að sjá að við núverandi aðstæður og dýpkandi alþjóðlega kreppu framundan væri hreint glapræði að fara að bindast Evrópusambandinu í meira mæli en orðið er.

Strauss-Kahn: Óttast um afdrif evru-svæðisins

Sjávarútvegsráðherra gerir í bólið sitt

Einar K. Guðfinnsson stóð sig lengi vel nokkuð vel á stóli sjávarútvegsráðherra. Nú undir lok ferils síns hefur hann þó gert í bólið sitt, annars vegar með útgáfu viðbótarkvóta í þorski til tveggja ára og nú sitjandi í starfsstjórn með reglugerð um stórhvala- og hrefnuveiðar til 5 ára.

Þetta eru dapurlegar og fálmkenndar ákvarðanir sem spilla fyrir skynsamlegri auðlindanýtingu hérlendis og munu varpa löngum skugga á orðstír Íslands erlendis. Var þó ekki á bætandi eftir bankahrunið sem ríkisstjórn Geirs H. Haarde ber ábyrgð á.

Aukinn þorskveiðikvóti gengur gegn þeirri 20% aflareglu sem ráðherrann hafði áður tekið undir og setur stórt spurningarmerki við það einhliða vald sem sjávarútvegsráðherra, hver sem hann er, hefur fengið til að ákvarða aflamark í einstökum tegundum nytjastofna.

Hvalveiðireglugerðin mun ekki standa lengi spái ég eftir að ný stjórn hefur verið mynduð. Útgáfa hennar ber vott um örvílnun. Björg Thorarensen lagaprófessor segir skv. forsíðufrétt í Morgunblaðinu 28. janúar að unnt eigi að vera að breyta slíkri ákvörðun ráðherra í starfsstjórn án þess að það baki ríkinu skaðabótaábyrgð.

Rökleysa er hjá ráðherranum að telja sig vera að fara hér að ráðum Hafrannsóknastofnunar. Hennar niðurstaða skv. ástandsskýrslu segir aðeins um hvað óhætt væri að veiða án þess að skaða viðkomandi stofna en ekkert um að í slíkar veiðar skuli ráðist.

Fyrir heildarhagsmuni Íslands var ákvörðun ráðherrans glapræði og hermdargjöf, einnig fyrir sjávarútveginn með tilliti til sölu afurða erlendis.

Meirihluti vill ekki sækja um ESB-aðild

Um 60% aðspurðra vilja ekki að sótt verði um aðild að ESB samkvæmt skoðanakönnun Fréttablaðsins sem birt er í dag. Þetta eru mikil umskipti frá könnun í október sl. þegar tæp 70% landsmanna töldu að sækja bæri um aðild. Meirihluti stuðningsmanna allra stjórnmálaflokka nema Samfylkingarinnar vilja nú ekki sækja um aðild og í þeim flokki styðja nú 73% aðild sem er veruleg fækkun frá stöðunni á liðnu hausti.

Hér eru mikil tíðindi á ferð í ljósi þeirrar háværu kröfu Samfylkingarinnar að sækja eigi um ESB-aðild. Undanfarið hefur raunar verið að koma í ljós minnkandi stuðningur við aðild þannig að viðsnúningurinn í þessari síðustu könnun kemur ekki svo mjög á óvart.

Augu landsmanna eru að opnast fyrir því hversu holt er undir röksemdum um að ESB-aðild muni leysa efnahags- og gjaldmiðilsvandann hérlendis en á því hefur Samfylkingin og ýmsir talsmenn Samstaka atvinnulífsins og ASÍ klifað. Rökin gegn aðild eru yfirgnæfandi ef fólk setur sig inn í gangverk Evrópusambandsins. Þegar við bætast fréttir um þá djúpstæðu kreppu sem þar grefur nú um sig með sívaxandi atvinnuleysi og mismunun lífskjara mun væntanlega fjara enn frekar undan hugmyndinni um að vænlegt sé fyrir Ísland að hugsa til aðildar að þessu fyrirhugaða stórveldi.

Kosningar að vori sigur fyrir lýðræðið

Það er að rofa til. Kosningar til Alþingis eftir röska þrjá mánuði er stór áfangi í að svara kröfum mikils meirihluta landsmanna. Ákvörðunin er sigur í lýðræðisátt, árangur tugþúsunda mótmælenda, stjórnarandstöðu og fólks í stjórnarflokkunum sem skynjaði að ekki væri boðlegt að stjórnin reyndi að þrauka.

Það skyggir óneitanlega á að að forystumenn ríkisstjórnarinnar í báðum flokkum ganga ekki heil til skógar, Geir formlega úr leik sökum veikinda og óvissa um bata Ingibjargar. Pólitískir andstæðingar harma slík mannleg örlög, hver sem á í hlut.

Alþingiskosningar að vori verða mikið uppgjör sem miklu getur ráðið um framvindu íslensks samfélags. Segja má að enginn sé öfundsverður sem tekur við þrotabúinu en skyldan kallar og mikilsvert að ný forysta í landsmálum blási þjóðinni í brjóst sóknaranda og bjartsýni. Umfram allt þarf að leggja grunn að gjörbreyttri stefnu með jöfnuð og sjálfbæra þróun að leiðarljósi.

Samfylkingin 2009 minnir á Alþýðuflokkinn 1979

Ríkisstjórnin er heillum horfin og hefur verið það allt frá bankahruninu og kannski frá byrjun. Það hefur vantað mikið á það að forsætisráðherrann hefði það jarðsamband sem nauðsynlegt er fyrir mann í hans stöðu. Bæði fyrir og eftir hrun hefur hann verið í afneitun og lokað augum fyrir stöðu mála.

Ástandið innan Samfylkingarinnar er ekki síður alvarlegt og hægt að taka undir með stjórnmálafræðingum í Kastljósi í kvöld að flokkurinn sé í skelfilegu ástandi og forystan út og suður. Um margt minnir þetta á stöðuna í ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar fyrir 30 árum þegar Alþýðuflokkurinn rauf stjórnarsamstarf fyrirvaralaust á sama tíma og formaður flokksins Benedikt Gröndal var erlendis. Aðdragandinn voru langvinnar og hatrammar deilur í þingsflokki Alþýðuflokksins eftir mikinn uppgang í kosningum árið áður.

Nú er það hins grasrótin í Samfylkingunni sem ríður á vaðið og heimtar stjórnarslit á sama tíma og formaðurinn er á sjúkrabeði erlendis. Margir þingmenn hafa tekið undir þessa kröfu í fjölmiðlum án þess að formleg niðurstaða þingflokksins liggi fyrir. Virðist sem dokað sé við eftir að Ingibjörg Sólrún komi erlendis frá en jafnframt er boðað að hún leggist inn á sjúkrahús við heimkomuna. Undarlegt verður að teljast að Ingibjörg skuli ekki taka sér formlega frí frá stjórmálunum á meðan hún er að glíma við sinn sjúkdóm og ná bata. Sennilega endurspeglar þetta djúpstæða forystukreppa í Samfylkingunni.

Þjóðin þarf síst á því að halda að búa við óstarfhæfa ríkisstjórn nú langtímum saman. Í þessari stöðu er eina ráðið að rjúfa þing hið fyrsta og boða til kosninga sem gætu verið afstaðnar eftir 2-3 mánuði. Að því búnu tæki við stjórn með ferskt umboð til að glíma við þau hrikalegu vandamál sem síst af öllu verða leyst af flokkum sem hrjáðir eru af innanflokksátökum.

Hvers megnugur verður Barack Obama?

 Kosning Baracks Obama sem 44. forseta Bandaríkja Norður-Ameríku er söguleg og hefur vakið vonir,ekki aðeins heima fyrir heldur um víða veröld. Enginn spáði því þegar kosið var í Bandaríkjunum fyrir fjórum árum að næsti forseti gæti orðið blökkumaður og einstaklingur sem boðaði róttækt fráhvarf frá stefnu Bush-stjórnarinnar á mörgum sviðum og hrifi með sér meirihluta kjósenda. Einstaklingurinn sem vann þetta afrek var þá óþekktur nema sem nýliði á Bandaríkjaþingi, kjörinn í öldungadeildina fyrir Illinois-fylki haustið 2004 en áður fulltrúi á fylkisþingi í tvö kjörtímabil. Við embættistöku er hann  aðeins 47 ára, fæddur 4. ágúst 1961 á Hawai, sama ár og John F. Kennedy varð forseti  46 ára að aldri. Obama er nú oft líkt við Kennedy hvað ræðumennsku og útgeislun varðar og væntingarnar til hans um forystu eru engu minni en til þess síðarnefnda. Valdataka á erfiðum tímumLoforð um breytingar var helsta kjörorð Obama í langri og harðsóttri kosningabaráttu. Ákallið vísar til fráhvarfs frá einkar óvinsælli stefnu Georges W. Bush jafnt innanlands sem í utanríkismálum. Innanlands vofir yfir dýpsta kreppa í efnahagsmálum sem Bandaríkjamenn hafa upplifað síðan um 1930 og erlendis eru Bandaríkin föst í styrjaldarátökum í Írak og Afganistan sem kostað hafa mörg mannslíf og óhemju fjármuni. Obama hefur lofað að draga bandaríska herinn burt frá Írak en hins vegar lagði hann í kosningabaráttu sinni áherslu á aukinn hernað í Afganistan. Hvoru tveggja ásamt suðupottinum fyrir botni Miðjarðarhafs getur reynst þrautin þyngri. Hins vegar hefur Obama boðað beinar viðræður við Sýrland og Íran um deilumál og að leitað verði eftir samningum við Rússa um niðurskurð í kjarnorkuvopnabúrum ríkjanna. Inn í það mál fléttast eflaust nýlegir samningar Bush forseta við pólsk og tékknesk stjórnvöld um eldflaugastöðvar. USA og loftslagsbreytingarnarEins og oftast áður bar efnahagsmál hæst í kosningabáttunni vestra og kreppublikan herti til muna á þeirri áherslu. Umhverfismál og loftslagsbreytingar voru ekki áberandi deilumál milli frambjóðendanna þriggja eða ofarlega í umræðum. Hins vegar boðuðu allir forsetaframbjóðendurnir þrír að snúið skyldi frá afneitun Bush-stjórnarinnar á  loftslagsbreytingum af mannavöldum. Sem þingmaður hefur McCain verið meðflutningsmaður tillögu í öldungadeildinni um að ná niður losun gróðurhúsalofttegunda um 60% árið 2050 og Obama studdi þá tillögu. Sjálfur hefur Obama verið á tillögu í þinginu sem gengur lengra og gerir ráð fyrir 80% samdrætti á losun um miðja öldina. Frambjóðendurna greindi á um leiðir að því marki, m.a. lagði McCain áherslu á að byggja fleiri kjarnorkuver. Þess er að vænta að Obama sem forseti leggist á árar með Evrópuríkjum og fleiri í baráttunni við loftslagsbreytingar og þannig náist ásættanleg niðurstaða í samningum um losun eftir 2012.   Lausnir með félagslegu ívafiOrðstír Bandaríkjanna hefur ekki verið jafn hraklegur og undanfarin ár og væntingarnar um að Obama snúi því dæmi við eru að sama skapi miklar. Þótt stefna hans þyki róttæk á bandarískan mælikvarða og keppinautar hans vestra hafi jafnvel stimplað hann sem sósíalista eru slíkar einkunnir án innihalds. Á evrópskan mælikvarða getur Obama talist frjálslyndur og opinn fyrir félagslegum úrræðum. Í kosningabaráttunni boðaði hann lækkun skatta á millistéttarfólk en hækkun á hátekjur og stórfyrirtæki. Í viðbrögðum við kreppunni mun hann með ráðgjöfum sínum eflaust líta til New Deal stefnu Roosevelts og rifja upp heilræði hagfræðinganna Keynes og Galbraith um hlutverk ríkisins. Öryggisnet í heilbrigðismálum og efling mennta og nýsköpunar mun bera hátt, studd af keppinaut hans Hillary Clinton. Til að ná slíkum endurbótum fram er nú til staðar sterkur þingmeirihluti demókrata og nýfrjálshyggjan er vart lengur til trafala. Efnahagsrisi á brauðfótum Sem efnahagsveldi standa Bandaríkin nú veikar en lengst af í sögu sinni og flestir sjá fyrir sér að þungamiðja á því sviði færist hægt og bítandi til Asíu. Bandaríkin eru skuldugasta stórveldi í heimi og hefur síðasta áratuginn lifað stórlega um efni fram. Stærsti lánardrottinn þessa risa á brauðfótum eru Kínverjar, sem í sívaxandi mæli hafa verið að kaupa upp fyrirtæki og lendur vestanhafs. Efnahagskerfið hefur líkt og hérlendis byggst á lántökum og bankar falboðið almenningi lán, ekki síst til húsnæðiskaupa. Hallinn á fjárlögum Bandaríkjanna nemur um þessar mundir vel yfir einni trilljón dollara eða um 7,5% af vergri þjóðarframleiðslu. Þjóðarbúið sem Obama á brátt að veita forystu skuldar nú yfir 11 trilljónir dala. ............

Sjálfbærni er hugtak sem er órafjarri og yfir heimsbyggðinni hvílir skuggi sjálfseyðandi búskaparhátta. Það mun sjást áður langt um líður hvernig Obama, þessum hæfileikaríka og heillandi ræðumanni með rætur í frumskógum Afríku, gengur glíman við vandamálin. Við ríkjandi aðstæður er góð tilbreyting að sjá vaskan mann í forystu þar vestra og skynja þá vakningu sem fylgt hefur framboði Baracks Obama.

.....

Þegar ljóst var í nóvember sl. að Barack Obama yrði næsti forseti Bandaríkjanna ritaði ég ofangreindan pistil á heimasíðu mína www.eldhorn.is/hjorleifur Hann er birtur hér af tilefni þess að Obama tekur formlega við embætti í dag, 20. janúar 2009.

  

Samfylkingin tvíátta eins og Framsóknarflokkurinn - opin í báða enda

Af skrifum framkvæmdastjóra Samfylkingarinnar er ljóst að flokkurinn veit ekki í hvorn fótinn hann á að stíga. Að þessu leyti er jafnt á komið með Samfylkingunni og Framsóknarflokknum. Sennilega er að verða tímabært fyrir þessa flokka að sameinast eða a.m.k. mynda með sér bandalag. Eftir samþykkt Framsóknar nú á flokksþingi að sækja um aðild að Evrópusambandinu er komið það bindiefni sem kann að hafa vantað.

Bæði Samfylkingin og Framsókn bera mikla ábyrgð með Sjálfstæðisflokknum á því hvernig komið er fyrir íslensku þjóðinni. Samfylkingin spilaði undir og stundum fyrstu fiðlu með útrásinni og tengsl hennar við Baugsveldið fóru ekki fram hjá neinum. Flokkurinn stóð nær óskiptur með stóriðjuframkvæmdunum á Austurlandi sem bættu rækilega í skuldsetningu þjóðarbúsins og þensluna. Ingibjörg formaður tók höndum saman með Sjálfstæðisflokknum í borgarstjórn Reykjavíkur um að veita ríkisábyrgð fyrir Kárahnjúkavirkjun. Og nú er Össur sem iðnaðarráðherra kominn í forustu fyrir stóriðjusókninni og gefur þar í engu Framsókn eftir. Hér er því komið bindiefni í samflot þessara hentistefnuflokka. Hvort allir halda hópinn í því vanheilaga bandalagi er svo önnur saga.

Skúli Helgason: Krafa um breytingar á rétt á sér

Framsóknarflokkurinn á útsölu

Samþykkt flokksþings Framsóknarflokksins um að sækja um aðild að Evrópusambandinu hlýtur að gleðja Halldór Ásgrímsson óendanlega mikið um leið og látnir forystumenn flokksins frá fyrri tíð eins og Eysteinn Jónsson bylta sér í gröfinni.

Valgerður og aðrir Evrópusambandssinnar hafa fallist á málamyndaskilyrðin í trausti þess að ekkert verði með þau gert þegar til kastanna kemur. Fyrir alþingiskosningarnar 1995 var helsta slagorð Framsóknarmanna xB=ekki ESB. Nú verður þessu snúið við þannig að XB=Ísland í ESB.

Það verður fróðlegt að heyra hvernig Bjarni Harðarson bóksali leggur út af þessum leikþætti.

Framsókn vill sækja um ESB

Sjávarútvegsráðherra hleypur burt frá 20% aflareglunni

Ákvörðun sjávarútvegsráðherra um að auka þorskkvóta um 30 þúsund tonn í 160 þúsund tonn á yfirstandandi fiskveiðiári og gefa út að þorskkvóti verði ekki lægri á næsta fiskveiðiári ber vott um mikinn og illa rökstuddan hringlandahátt. Með þessari ákvörðun hleypur ráðherrann frá þeirri stefnumótun um uppbyggingu þorskstofnsins sem hann studdi á síðasta ári í samræmi við tillögur Hafrannsóknastofnunar.  

Forstjóri Hafró Jóhann Sigurjónsson segir nú um þessa ákvörðun ráðherrans:

„Ef það gengur eftir sem lesa má úr tilkynningu sjávarútvegsráðuneytisins, að þessari aukningu fylgi viðlíka aukning á næsta ári, þá náttúrulega stefnir þetta uppbyggingarstarfinu í algjöra óvissu. Og það eru vaxandi líkur á að það langtímamarkmið að stækka hrygningarstofninn, sem ég held að allir hafi verið sammála um, hreinlega náist ekki. Það eru mikil vonbrigði. Tíðar breytingar á aflalreglunni í þorski, sem hafa óneitanlega verið á undanförnum árum, færa okkur augljóslega frá markmiðinu um uppbyggingu stofnsins og þeim markmiðum að veita atvinnugreininni meiri stöðugleika.“

Þetta er skýrt og ákveðið hjá Jóhanni. Í þessu sambandi er ástæða til að vitna í skýrslu Hafrannsóknastofnunar frá árinu 2007 (fjölrit nr. 129) þar sem segir m.a. á bls. 7:

"Nýliðun síðustu sex árin hefur verið slök og meðalþyngd allra aldurshópa í sögulegu lágmarki. Í ljósi þessa telur Hafrannsóknastofnunin mikilvægt að veiðihlutfall verði nú þegar lækkað og að aflamark á komandi árum miðist við 20% af viðmiðunarstofni í stað 25% sem verið hefur." Í samræmi við þetta ákvað sjávarútvegsráðherra aflamark í þorski 130 þúsund tonn, en hefur nú hlaupið frá þeirri afstöðu með órökstuddu pennastriki.

Athygli vekur að Friðrik J Arngrímsson talsmaður LÍU hefur fyrirvara um þessa ákvörðun um aukningu kvóta en Örn Pálsson hjá smábátamönnum fagnar í stíl við þá hentistefnu sem forysta Landssambands smábátamanna hefur fylgt að undanförnu.

Stjórn LÍÚ fagnar kvótaaukningu

Evra hefði engu breytt um hrunið segir Carsten Valgreen

Fyrrum aðalhagfræðingur Danske Bank, Carsten Valgreen, skrifaði athyglisverða grein í Fréttablaðið í gær, laugardag 10. janúar. RÚV vitnaði til hennar í fréttum en ég saknaði þar eftirfarandi orða Carstens um evruna:

"Þó að mynt hagkerfisins hefði verið evra hefði það ekki komið í veg fyrir áhlaupið", þ.e. bankahrunið.

Og síðar í greininni: "Síðan þegar innlendum stofnunum og verðbólguvæntingum hefur verið komið í eðlilegt horf er hægt að fara að hugleiða upptöku evrunnar. Það er þó ekki víst að þess þurfi. Það er ekki ljóst hvers vegna lítið, mjög opið hagkerfi, þar sem stór hluti af útflutningi er vörur en ekki þjónusta, ætti að taka upp alþjóðlega mynt."

Hér kemur fram allt annað sjónarmið en klifað er á af þorra hagfræðinga hérlendis nú um stundir. Evran er ekki sú allra meina bót sem af er látið. Hrunið í október var ekki krónunni að kenna sem gjaldmiðli, heldur því hvernig útrásarvíkingar hegðuðu sér í skjóli ESB/EES-reglna og að stjórnvöld og innlendar stofnanir sváfu á verðinum.