VG: Skýr stefna og blásandi byr

Á morgun er valdið hjá kjósendum og þarf að vera það oftar en á fjögurra ára fresti þegar leiða á stórmál til lykta.

Vinstrihreyfingin - grænt framboð hefur lagt fram skýra stefnu í öllum helstu þjóðmálum. Það á að auðvelda kjósendum valið og greiða fyrir viðræðum um myndun ríkisstjórnar eftir helgina.

Glæsileg forystusveit býður sig fram til þingsetu, meirihlutinn konur litið til tveggja efstu sæta á framboðslistum VG en annars er fullt jafnræði með kynjum.

Umhverfis- og náttúruvernd og sjálfbær þróun er uppistaðan í stefnu okkar unga stjórnmálaflokks og endurspeglast í öllum málefnaáherslum.

Kjósendur, konur og karlar, sem vilja sjá grænar áherslur og samfélagslegan jöfnuð sem leiðarljós á Alþingi og í landstjórninni eiga auðvelt val.

Ég spái því að nálægt 20% kjósenda setji x við V. Það væru skýr skilaboð inn í framtíðina.

 

Hafnarfjörður: Á að endurtaka íbúakosninguna?

Allir vita að Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra ræddi við forráðamenn Alcans í Straumsvík um stækkun verksmiðjunnar 25. apríl sl. þrátt fyrir niðurstöðu í íbúakosningunni í síðasta mánuði. Það kemur ekki á óvart. 

Mig rak hins vegar í rogastans við lestur Viðskiptablaðsins í gær, 9. maí. Þar er á forsíðu viðtal við Lúðvík Geirsson bæjarstjóra og oddvita Samfylkingarinnar þar sem hann boðar nýja íbúakosningu um stækkun álbræðslunnar í Straumsvík ef fram kemur krafa um það frá nógu mörgum Hafnfirðingum. Í viðtalinu segir Lúðvík  að ráðamenn Alcan séu að skoða hvaða leiðir séu færar. Orðrétt segir Lúðvík síðan:

 „Það er ekkert sem útilokar það að þeir vinni frekar með sínar deiliskipulagstillögur. Það er ekkert leyndarmál. Það var felld hér ákveðin tillaga en það er ekkert sem bannar mönnum að leggja málið fyrir með nýjum hætti til frekari skoðunar.”  Fyrirtækið hafi fullt frelsi til að kynna sínar hugmyndir um aðrar útfærslur. „Alcan hefur allt frelsi til að skoða sín mál og vinna sínar hugmyndir og leggja þær fyrir til umræðu og kynningar. Auðvitað myndum við fara yfir það.” Í lok viðtalsins minnir þessi oddviti Samfylkingarinnar á að samþykktir bæjarins geri ráð fyrir að íbúar sjálfir geti kallað eftir kosningum um deiliskipulag og það dugi að hafa samþykki 25% atkvæðisbærra manna til þess að fá fram atkvæðagreiðslu um nýtt deiliskipulag. Menn minnast þess eflaust að Lúðvík bæjarstjóri  og meirihluti Samfylkingarinnar í Hafnarfirði harðneituðu að gefa upp sína skoðun á stækkun hjá Alcan fyrir og eftir íbúakosninguna. Í ljósi ummæla bæjarstjórans nú er ljóst að sú þögn var engin tilviljun.

Álrúllettan háskaleg fyrir Ísland

Þeir sem lögðu trúnað á huggunarorð formanns Framsóknarflokksins í Morgunblaðinu í gær vegna yfirtökuhótunar Alcoa gagnvart Alcan hafa eflaust orðið fyrir vonbrigðum í morgun. Hjá Sigurði Þóri Ásgeirssyni, fjármálastjóra og staðgengli forstjóra Alcan í Straumsvík, kveður við allt annan tón en hjá iðnaðarráðherranum. Sigurður segir ómögulegt að ráða í framtíðina og mögulegur samruni Alcoa og Alcan geti haft áhrif á væntanleg verkefni fyrirtækjanna hér á landi. Tíðindin um yfirtökutilboðið frá Alcoa hafi komið starfsmönnum Alcan verulega á óvart.

Umbrotin í álheiminum munu fyrr en seinna leiða til samruna tveggja eða fleiri af álrisunum og sá möguleiki blasir við að  sá stærsti þeirra, Rusal, gleypi Alcoa. Þessar sviptingar sýna betur en mörg orð hversu háskalegt það er fyrir Ísland að halda áfram á stóriðjubrautinni eins og Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn ætla sér. Aðeins stórsigur VG í kosningunum á laugardaginn getur komið í veg fyrir þá háskalegu þróun.

Rússneska rúllettan: Alcoa, Alcan, Rusal, Century ...

Þótt nú hrikti í álheiminum eftir yfirtökutilboð Alcoa á Alcan er það einn maður sem þó heldur ró sinni: Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra. "Við munum tryggja að þetta verði engin valdasamþjöppun gagnvart okkur" hefur Mogginn eftir honum á forsíðu. Miklir menn erum við Hrólfur minn, varð einhverjum á orði. Formaður Framsóknarflokksins sér í þessu fjandsamlegu keleríi helstu álrisa heimsins í mesta lagi "einhverja spennandi færslu á tæknifræði og þekkingu milli fyrirtækjanna þegar fram líða stundir". Ekki muni þetta trufla áform Century í Helguvík, Alcoa á Húsavík eða Alcan um stækkun í Straumsvík, sem ráðherrann telur áfram á dagskrá. Hann muni sjá um það.

Svo einkennilegt sem það er hefur þessi yfirvegaða nálgun formanns Framsóknarflokksins ekki náð eyrum Belda Alcoaforstjóra sem segir í fréttatilkynningum og viðtölum að auðvitað kalli slíkur samruni á endurmat á fjárfestingum og stækkunaráformum víða um veröldina. Jafnframt veifar Belda framan í Québec-fylki í Kanada stærstu einkafjárfestingu í sögu þess með endurbyggingu og stækkun álverksmiðja fyrir um 5 milljarða Bandaríkjadala og Breska Kólumbía má eiga í vændum endurbyggingu Kitimat-bræðslunnar sem lengi hafi verið beðið eftir.

En það er engan veginn víst að Alcoa nái vopnum sínum því að álrisinn Rusal vokir yfir höfuðstöðvunum í Pittsburg þess albúinn að gleypa þennan silfraða bita með húð og hári og hver veit nema Century Aluminium fylgi þá með eins og Morgunblaðið varaði við á síðasta hausti: Rússarnir koma. 

Eina huggun manna og von jafnt í Þingeyjarþingi, Hvalfirði og á Romshvalanesi er að íslenski iðnaðarráðherrann standi af sér kollhríðina á laugardaginn og sýni að því búnu þessum hvolpum í tvo heimana ætli þeir að bregðast stefnu Framsóknar um að álvæða Ísland - allt - áður lýkur.

Sjá nánar á heimasíðu www.eldhorn.is/hjorleifur

Tryggjum verndun Þjórsárvera

FÁTT sýnir ljósar bága stöðu náttúruverndarmála hérlendis en sú staðreynd að enn er tekist á um verndun Þjórsárvera í stjórnkerfinu. Í gildi eru lög frá árinu 2003, samþykkt við lok fyrra kjörtímabils, sem heimila Landsvirkjun að fengnu leyfi iðnaðarráðherra að reisa og reka Norðlingaölduveitu. Aðeins þingmenn Vinstri grænna greiddu atkvæði gegn frumvarpinu á sínum tíma en síðan hafa aðrir stjórnarandstöðuþingmenn séð að sér. Ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks hefur hins vegar verið ófáanleg til að fella þessi lög úr gildi þrátt fyrir að hafi vaxið hafi hröðum skrefum stuðningur við stækkun friðlandsins og að hætt verði við Norðlingaölduveitu. Það hafa verið ráðherrar Framsóknarflokksins sem öðrum fremur hafa komið að málinu innan stjórnarráðsins, nú síðast Jónína Bjartmarz umhverfisráðherra.

Dómsúrskurður gegn ríkinu

Landsvirkjun setti Norðlingaölduveitu í mat á umhverfisáhrifum vorið 2002. Í framhaldi af því kvað Skipulagsstofnun sumarið 2002 upp afar umdeildan úrskurð framkvæmdinni í vil. Undirritaður var í hópi ellefu aðila sem kærðu þann úrskurð og Áhugahópur um verndun Þjórsárvera stóð fyrir fjölda funda og annarra aðgerða til að andmæla niðurstöðunni. Kærumálið lenti í höndum Jóns Kristjánssonar setts umhverfisráðherra, þar eð Siv Friðleifsdóttir taldist vanhæf vegna ummæla sinna á Alþingi á fyrri stigum. Úrskurður Jóns var mildandi um nokkur atriði en gerði áfram ráð fyrir veitunni syðst í verunum og svokölluðum "mótvægisaðgerðum" með setlón og fyrirhleðslu norðan Arnarfells. Stríddi sá málatilbúnaður augljóslega gegn lögum eins og síðar hefur komið á daginn. Hins vegar voru ofangreind lög um Norðlingaölduveitu, sett 2003, klæðskerasaumuð utan um þennan úrskurð Jóns Kristjánssonar. Í framhaldi af honum stefndu Áhugasamtökin um verndun Þjórsárvera og undirritaður íslenska ríkinu og Skipulagsstofnun fyrir Héraðsdóm Reykjavíkur sem komst að þeirri niðurstöðu 27. júní 2006 að hluti úrskurðar setts umhverfisráðherra, þ.e.um mótvægisaðgerðir, skyldi úr gildi felldur og gerð set- og miðlunarlóns norðan og vestan Þjórsárvera þyrfti að fara í mat á umhverfisáhrifum.

Ráðleggingar Morgunblaðsins að engu hafðar

Eftir að þessi dómur féll í Héraðsdómi sagði ritstjóri Morgunblaðsins í leiðara 4. júlí 2006:

"Engar pólitískar forsendur virðast lengur fyrir því að nokkurn tímann verði ráðizt í gerð Norðlingaölduveitu. Stjórnarandstaðan hefur fyrir alllöngu öll snúizt gegn hvers konar virkjunaráformum í eða í grennd við Þjórsárver. ...Fyrir ríkisstjórnina er ekki eftir neinu að bíða. Þegar þing kemur saman í haust á hún að leggja fyrir það frumvarp um stækkun friðlandsins í Þjórsárverum og afturkalla heimild til virkjanaframkvæmda. Það leikur varla vafi á að Alþingi samþykkir slíkt."

Þetta gekk ekki eftir. Frumvarp stjórnarandstöðuþingmanna um að afturkalla virkjanaheimildina fékk enga afgreiðslu í þinginu og nefnd sem umhverfisráðherra skipaði 22. nóvember 2006 til að kanna stækkun friðlandsins hefur nú skilað áliti og telur sig ekki geta lagt til stækkun þess til suðurs á meðan ofangreind lagaheimild stendur.

Kjósendur hafa valdið 12. maí

Sveitarfélög sem skipulagsaðilar og Samvinnunefnd miðhálendisins hafa undanfarið tekist á um skipulagsþátt málsins. Meirihluti sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps á síðasta kjörtímabili var eindregið andvígur Norðlingaölduveitu. Núverandi oddviti hreppsins sagði í útvarpsviðtali 3. maí sl. að hann teldi að ákvörðun í stórmáli sem þessu eigi að taka á landsvettvangi fremur en af sveitarfélögum. Almenningur hefur valdið í kosningunum 12. maí næstkomandi og skipan Alþingis á næsta kjörtímabili mun ráða úrslitum af eða á um framtíð friðlandsins í Þjórsárverum. Það á einnig við um fjölmörg önnur umhverfis- og náttúruverndarmál sem strandað hafa á andstöðu núverandi valdhafa eða legið óbætt hjá garði sökum áhugaleysis þeirra. Öll Þjórsárver ættu fyrr en seinna að tengjast stórum Hofsjökulsþjóðgarði eins og undirritaður lagði til á Alþingi fyrir meira en áratug. Vilji almennings og öflugur stuðningur kjósenda við Vinstrihreyfinguna – grænt framboð er allt sem þarf til að tryggja verndun Þjórsárvera í heild sinni fyrr en seinna.

Höfundur er náttúrufræðingur og fv. alþingismaður.

Hvert fer virðisauki og arður í stóriðjudæminu? Hvöss gagnrýni Indriða H.

Um helgina skrifaði Indriði H Þorláksson hagfræðingur og fv. ríkisskattstjóri meitlaðar greinar í Morgunblaðið undir fyrirsögninni Auðlindir og arður (Mbl. 22. og 23. apríl). RÚV átti síðan stutt viðtal við hann í hádegisfréttum 25. apríl. Indriði er rökfastur og í málflutningi hans felst hörð gagnrýni á þá stefnu stjórnvalda sem Finnur Ingólfsson innleiddi 1995 og Landsvirkjun hefur fylgt síðan að gefa ekki upp orkuverð í stóriðjusamningum. Undirritaður hefur áður bent á að samkeppnissjónarmið séu fyrirsláttur einn og með leyndinni séu núverandi valdhafar að komast undan upplýstri umræðu um stóriðjustefnuna.

Indriði leiðir líkur að því að virðisaukinn sem eftir verði hérlendis af stóriðjuni sé ekki stór og hafi líklega farið minnkandi á undanförnum árum.  Örugglega séu hins vegar verksmiðjur útlendinganna reknar með hagnaði. Ef orka sé seld undir heimsmarkaðsverði renni arður af auðlindinni, þ.e. raforkusölunni, til hinna erlendu fjárfesta. Biðröð álfyrirtækjanna eftir aðstöðu hérlendis bendi til að arðurinn renni til þeirra og úr landi fremur en til þjóðarinnar.

Indriði bendir einnig réttilega á að sá stóri hluti landsmanna er gerir kröfu til  þjóðareignar á auðlindum, í þessu tilviki til eignar á orkulindum og landi sem fer undir virkjanir, hljóti að eiga kröfu á að hulunni sé svipt af raforkuverði sem um sé rætt hverju sinni. Sé orkuverðið ekki uppi á borðinu geti almenningur ekki tekið upplýsta afstöðu til ráðstöfunar á þjóðareigninni, hvort sem um sé að ræða fjárhaglegan hagnað af virkjunum eða yndisarð af ósnertu landi.

Þessi sjónarmið þurfa að fá sinn sess í umræðunni um stóriðjustefnuna fyrir kosningarnar 12. maí.

                                                                           Hjörleifur Guttormsson

Framsóknarflokkurinn ætlar ekki að virkja Geysi

Það ótrúlega hefur gerst. Framsóknarforystan hefur kynnt sáttatillögu í virkjanamálum þar sem boðuð eru stórtíðindi. Flokkurinn býður m.a. fram til sátta að ekki skuli ráðist í virkjun Geysis né heldur í gufuaflsvirkjun innan friðlýsta svæðisins á Hveravöllum. Þá hyggst flokkurinn ekki ganga gegn nýsamþykktum lögum um Vatnajökulsþjóðgarð með virkjun í Kverkfjöllum og Vonarskarði, og er það auðvitað rótæk stefnubreyting sem líklegt er að leitt geti til sátta innan flokksins. Þar ber þó skugga á því að til þess að ná þessu í gegn í eigin ranni varð forystan að reka Jóhannes Geir stjórnarformann Landsvirkjunar sem mun hafa sett sig upp á móti svo miklu undanhaldi frá fyrri stefnu.

Ekki er þó allt falt til sátta samkvæmt litríkri tillögu formanns og umhverfisráðherra Framsóknar. Virkjanirnar í Neðri-Þjórsá skulu í gegn hvað sem líður nöldri í Bjarna Harðarsyni kandídat  í 2. sæti á lista flokksins á Suðurlandi. Svipaða sögu er að segja um Langasjó sem flokksforystan getur áfram  vel hugsað sér að nýta fyrir Skaftárveitu og Þjórsárver eru enn á biðlista og ráðast örlög Norðlingaölduveitu af styrk B-listans á Alþingi að loknum kosningunum.

Sem sjá má er forystan á hröðum flótta frá fyrri stefnu í von um að geta elt upp eitthvað af glötuðu fylgi og trausti sem nokkuð hefur rýrnað frá dögum þeirra Eysteins og Jónasar frá Hriflu.

 Margt er þó áfram óráðið samkvæmt sáttatillögunni því að ekkert er þar minnst á gamla góða Gullfoss með öllum sínum megavöttum. Það getur því enn verið tíðinda að vænta þegar nær dregur kosningum.

Dreifing kraftanna getur framlengt líf ríkisstjórnarinnar - segir JBH

Það er athyglisvert að lesa niðurstöðu Jóns Baldvins Hannibalssonar í Blaðinu í gær, laugardaginn 21. apríl, sem hann endurtók síðan í Silfri Egils í dag: Það sýni sig að framboð Íslandshreyfingarinnar sæki fylgi sitt frá þeim sem síst skyldi, Vinstri grænum og Samfylkingu, og sé á góðri leið með að bjarga ríkisstjórninni frá falli. Þetta er athyglisverð niðurstaða ekki síst í ljósi þess að Jón hafði áður lýst hrifningu sinni yfir framtaki Ómars og ljóst er að Ómar lagði hart að honum að taka sæti á framboðslista. Í þeirri viðleitni að fá Jón til liðs gekk Í-listinn svo langt að taka aðild að Evrópusambandinu upp í stefnuskrá sína, þótt það kostaði að hneppa Margrétu Sverrisdóttur í gíslingu, en hún hefur ítrekað líkt þeirri hugmynd við landráð. 

Orðrétt sagði Jón í Blaðinu:

"Ég hef legið undir mikilli ásókn frá ýmsum um að gefa kost á mér til framboðs og þar á meðal fyrir Íslandshreyfinguna. Það sem ég íhugaði var eftirfarandi: Ef hið sameiginlega markmið er að fella þessa ríkisstjórn, sem ég tel þjóðarnauðsyn, og endurteknar skoðanakannanir sýna að Vinstri grænum og Samfylkingu tækist það ekki, þá þyrfti að koma til þriðja aflið sem gæti ráðið úrslitum. Undir þessum formerkjum íhugaði ég, hvort réttlætanlegt væri að grípa til slíkra örþrifaráða. Ég tek það fram að ég ber virðingu fyrir hugsjónamanninum Ómari Ragnarssyni, sem þessi þjóð þekkir að góðu einu. En ég komst að lokum að þeirri niðurstöðu að dreifing kraftanna gæti haft þveröfug áhrif. Áhættan væri sú að nýtt framboð sækti fremur fylgi sitt frá þeim, sem síst skyldi, fremur frá Vinstri grænum og Samfylkingu en frá stjórnarflokkunum. Ef þannig færi væri verr af stað farið en heima setið."

Ljóst er að Jón hefur velt þessum orðum vel fyrir sér áður en þau voru sett á blað. Eftir er að sjá hvaða áhrif þessi eindregna aðvörun hans og fleiri hefur á þá sem vilja ríkisstjórnina feiga vegna stóriðjustefnunnar.

                                                                                 Hjörleifur Guttormsson

Olíustóriðja: Léleg kosningabeita fyrir Vestfirðinga

Stjórnarflokkunum voru heldur betur mislagðar hendur þegar miðla átti stóriðju til Vestfjarða. Fráfarandi sendiherra var gerður út af örkinni með uppbakaða olíuhreinsunarstöð sem hann fékk að leika sér með sem starfsmaður Halldórs Ásgrímssonar í utanríkisráðuneytinu fyrir áratug. Þá fékk hún falleinkunn hjá Júlíusi Sólnes sem kafaði ofan í málið og taldi það síst skárra í umhverfislegu tilliti en álbræðsluna eystra og virkjanir í hennar þágu. Þá þegar var ljóst að mengun yrði gífurleg, losun gróðurhúsalofts síst minni en frá risaálveri og áhætta óforsvaranlega mikil af olíuflutningum. Hvergi er pláss fyrir slíka verksmiðju undir þaki Kyótóbókunarinnar, einnig þótt engar nýjar álverksmiðjur bættust við. Leiksýningin í kringum þetta útspil ríkisstjórnarinnar er af þeim toga að Spaugstofan væri fullsæmd af. - Ítarlegar upplýsingar um málið finnið þið á heimsíðu minni www.eldhorn.is/hjorleifur

Sláum skjaldborg um gömlu húsin

Þessi síðasti vetrardagur gleymist engum sem urðu vitni að brunanum í Austurstræti. Hann minnir á þann atburð fyrir réttum 30 árum þegar mörg húsanna í Bernhöftstorfunni stórskemmdust í eldi 1977. Þá höfðu um árabil staðið átök um verndun húsanna, en búið var að hanna stjórnarráðsbyggingu á svæðinu. Endurbygging og verndun varð ofan á í ríkisstjórn sem undirritaður átti sæti í en heiðurinn af björgun þeirra áttu samtök áhugafólks.

Síðan hefur skilningur vaxið á gildi gamalla bygginga og nú að kvöldi dags eftir brunann efast fáir um að húsin við hornið á Lækjargötu og Austurstrætis verði endurbyggð sem næst upprunalegu horfi. En það eru víða gamlar byggingar í Reykjavík sem slá þarf skjaldborg um og þessi brunadagur þyrfti að verða til að skerpa skilning á að þær þurfi að vernda. Einmitt í morgun átti RÚV viðtal við Magnús Skúlason forstöðumann Húsafriðunarnefndar þar sem verndun á því sem óskert er af götumynd Laugavegar var á dagskrá. Vonandi verða atburðir dagsins til að hvetja alla hlutaðeigandi til dáða um það stórmál og varðveislu hliðstæðra hverfa í höfuðstaðnum okkar.